II. YENİCİLER

Akımın Genel Özellikleri

• Garip akımına, diğer adıyla Birinci Yeniciler’e karşı ortaya çıkmışlardır.

• Şiirde çağrışım, imge ve sanatsal ifadelerin kullanılması gerektiğini savunurken, Garip akımı bu özellikleri reddetmiştir.

• Eserleriyle halktan ziyade aydın, eğitimli ve entelektüel kesime seslenmişlerdir.

• Toplumsal temalar yerine bireyin iç dünyasını ve varoluşunu ön planda tutmuşlardır.

• Şiirde akıl ve anlamdan çok, duygusal yoğunluk ve sezgiye önem vermişlerdir.

• Şiirlerinde daha önce duyulmamış ya da alışılmadık sözcükleri kullanmaktan çekinmemişlerdir; örnekler arasında cehennet, aparthan, üvercinka gibi kelimeler yer alır.

• Kapalı ve çok katmanlı bir anlatım biçimi benimsemişlerdir.

• Şiirleri, ilk okunduğunda düşünülmeden, alelade yazılmış izlenimi yaratabilir; bu, bilinçli bir sanat tekniğinin sonucudur.

• “İkinci Yeni” ismini, edebiyatçı Muzaffer Erdost vermiş olup, bu nedenle akımın isim babası olarak kabul edilir.

• Şiirlerinde ses ve ritim unsurlarına ayrıcalıklı bir önem atfetmişlerdir.

Dönemin Temsilcileri

İlhan Berk

• Sembolizm akımından etkilenmiş ve şiirin yalnızca anlam ile sınırlı kalamayacağı görüşünü savunmuştur.

• Şiirlerinde folklorik unsurlara sıkça yer vermiştir.

• Edebiyat dünyasında Ahmet Haşim’in etkisi belirgindir.

• En önemli şiir teması olarak aşk üzerine yoğunlaşmıştır.

• Soyut şiiri en uç noktalarına taşıyan şair olarak kabul edilir.

• Eserlerinde sürekli değişim ve yeniliği ilke edinmiştir.

• Sanat sanat içindir anlayışı eserlerinde hakimdir.

• Şiirlerinin başlıca temaları; geçmiş, mitoloji, zengin çağrışımlar, anlamsız ifadeler ve yoğun telmihlerdir.

• Aynı zamanda toplumcu anlayışla da eserler vermiş; kırsal yaşam, özgürlük, işçi sınıfı ve eşitlik konularını işlemiştir.

• Şiirlerinde başlangıçta hece ölçüsü ve kafiye kullanırken, sonrasında serbest, kapalı ve çağrışımsal bir üsluba yönelmiştir.

• Gündelik yaşam sahnelerinin betimlemeleriyle düzyazıya yaklaşan özgün bir anlatım tarzı da geliştirmiştir.

• “Sen Antoine’nin Güvercinleri” adlı eseriyle İkinci Yeni akımına dahil olmuştur.

• “Deniz Eskisi” adlı eseriyle Yeditepe Şiir Ödülü’nü kazanmıştır.

• “İstanbul” adlı eseriyle Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü almıştır.

• “Güzel Irmak” adlı eseriyle Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüştür.

• “Kül” adlı eseriyle Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü’nü kazanmıştır.

Eserleri  

Aşk Tahtı-şiir
Eşik-şiir
Pera-şiir
Galata-şiir
Şifalı Otlar Kitabı-şiir
Şeyler Kitabı-şiir
Deniz Eskisi-şiir
Galile Denizi-şiir
Çivi Yazısı-şiir
Güzel Irmak-şiir
Kül-şiir
Güneşi Yakanların Selamı-şiir
İstanbul-şiir
Delta ve Çocuk

Ece Ayhan

• Sanatçı, Sürrealizm akımından etkilenmiş ve şiiri bir hayal sanatı olarak tanımlamıştır.

• Eserlerinde alışılmışın dışında, özgün ve sıra dışı bir imge dünyası yaratmıştır.

• Dilsel sınırları ve olanakları zorlayarak, söz diziminde radikal değişiklikler yapmıştır.

• Kendisini ifade etmek için özgün bir sözlük ve cümle yapısı geliştirmiştir.

• Şiirlerinde, aklın sınırlarını zorlayan kurgusal yapılar kullanmıştır.

• İkinci Yeni akımının en orijinal ve özgün şairlerinden biri olarak kabul edilir.

• Geleneksel “İkinci Yeni” tanımı yerine, şiir anlayışı için “Sivil Şiir” kavramını önermiştir.

• Sanat hayatında sıkılık, etik ve marjinallik temaları önemli yer tutar.

• Kelimelerin yer değiştirmesi nedeniyle, kimi eserlerinin adları bile beklenmedik ve alışılmadık bulunmuştur.

• Şiirlerinde, karanlık ve alışılmışın dışında bağdaştırmalarla özgün bir bakış açısı sergilemiştir.

• Ölüm ile arzunun birlikteliğinden doğan lirizm, eserlerinin temel özelliklerinden biridir.

• Sanat anlayışı olarak, sanat sanat içindir ilkesini benimsemiştir.

Eserleri

Devlet ve Tabiat-şiir
Zambaklı Padişah-şiir
Yort Savul-şiir
Ortodoksluklar-şiir
Sivil Şiirler-şiir
Kınar Hanım'ın Denizleri-şiir
Bakışsız Bir Kedi Kara-şiir

Cemal Süreya

• Sanatçı, özgün ve zengin bir imge dünyasına sahip olup, şiirlerinde mizah ve ironiyi ustaca kullanmıştır.

• Geleneksel şiir anlayışının sınırlandırıcı etkilerine karşı mesafeli durmuştur.

• Folklor ve şiiri birbirinden farklı iki ayrı kutup olarak değerlendirmiştir.

• Eserlerinde, kendine özgü, şahsına münhasır orijinal sözcükler ve cümle yapıları kullanmıştır.

• Ona göre şiirin ayırt edici unsurları dil ve hayaldir.

• Toplumsal değerlere tamamen yabancı olmayan, toplumla ilişkili bir şiir anlayışı benimsemiştir.

• Kendisinin ifadesiyle “Şiir anayasaya aykırıdır.”

• Şiirlerinde yaşayan insanın tüm yönlerini yansıtarak, modern şiirin adeta bir ressamı olmuştur.

• İkinci Yeni akımına ilişkin olarak “Güvercin Curnatası” kavramını ortaya atmıştır.

• Şiir dışında deneme ve eleştiri türlerinde de eserler vermiştir.

• Pazar Postası gazetesinde, Osman Mazlum takma adıyla yazılar ve eleştiriler kaleme almıştır.

• İlk şiiri “Şarkısın Beyaz” (1933) olarak yayımlanmıştır.

• “Üvercinka” adlı eseriyle Yeditepe Şiir Ödülü kazanmıştır.

• “Göçebe” adlı eseriyle Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü’ne layık görülmüştür.

• “Güz Bittiği” adlı eseriyle Behçet Necatigil Şiir Ödülü kazanmıştır.

• Sanat anlayışı olarak “Sanat sanat içindir” görüşünü benimsemiştir.

• Papirüs adlı edebiyat dergisini çıkarmıştır.

• Şiirlerinde belirgin biçimde lirizm ve erotizm unsurları görülür.

Eserleri  

Göçebe-şiir
Sevda Sözleri-şiir
Beni Sonra Doğur Beni-şiir
Sıcak Nal-şiir
Üvercinka-şiir
Güz Bitiği-şiir
Şapkan Dolu Çiçekle-deneme
Uzat Saçlarını Firigya-deneme
Folklor Şiire Düşman-deneme
99 Yüz-deneme
Güvercin Curnatası-deneme

Sezai Karakoç

• Eserlerinde öncelikle hece ölçüsünü kullanmış, daha sonra aruz ölçüsüne yönelmiştir.

• Şiirlerinde sembollerle zenginleştirilmiş kapalı bir anlatım tercih etmiştir.

• Diriliş ekolünün kurucusu olarak kabul edilmektedir.

• Anne, sevgi ve çocuk temalarını eserlerinde işleyerek ön plana çıkmıştır.

• Kendini İkinci Yeni şairi olarak tanımlamamıştır.

• Sanatçının ün kazanmasını sağlayan ilk şiiri **“Monna Rosa”**dır.

• Fransız şiiri etkileri eserlerinde belirgindir; Cemal Süreya tarafından kendilerine “Kırık Bir Verlaine” benzetmesi yapılmıştır.

• Şiirinin kaynağı olarak İslami düşünce ile modern şiirin gerçeküstücülüğü öne çıkar.

• Mistisizm, evliya ve peygamber kıssalarından yararlanmıştır.

• Daha önce benzeri görülmemiş, etkileyici teşbihlerle yeni sentezler oluşturmuştur.

• Çok sayıda makale, deneme ve inceleme yazısı kaleme almıştır.

• 2006 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülünü kazanmıştır.

• 2011 yılında Cumhurbaşkanlığı tarafından Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’nü Edebiyat dalında almıştır.

• Sanat anlayışı olarak “Sanat sanat içindir” ilkesini benimsemiştir.

• Anahtar kavramlar: Metafizik, İslâm, modern şiir, mistisizm ve karanlık imge dünyası.

Eserleri  

Şahdamar-şiir
Taha’nın Kitabı-şiir
Çeşmeler-şiir
Hızırla 40 Saat-şiir
Leyla ile Mecnun-şiir
Ayinler-şiir
Mona Rosa-şiir
Sesler-şiir
Zamana Adanmış Sözler-şiir
Körfez-şiir

Ülkü Tamer

• Sanatçının sade ve süssüz bir anlatım tarzı vardır; kendine özgü, şahsına münhasır zengin bir imge dünyası oluşturmuştur.

• Eserlerinde kapalı ve sembolist bir şiir anlayışı belirgindir.

• Kendi özgün çağrışımlarını yaratmıştır.

• Neşeli ve esprili şiirler kaleme alarak farklı duyguları yansıtmıştır.

• Şiirlerinde belirgin bir çocuk duyarlılığı gözlemlenir.

• Son dönem eserlerinde halk şiiri etkileri açıkça görülmektedir.

• 1970 sonrası döneminde toplumsal duyarlılıkla yazdığı eserler ön plana çıkmıştır.

• Şiirlerinde işlediği başlıca temalar; ölüm, çocukluk anıları, yaşadığı yöreye ait yerel renkler ve özgün imgelerdir.

• “Bir Adın Yolculuktu” adlı eseriyle Melih Cevdet Anday Şiir Ödülünü kazanmıştır.

• “İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür” adlı eseriyle Yeditepe Şiir Ödülü’ne layık görülmüştür.

• Sanat anlayışı olarak sanat için sanat ilkesini benimsemiştir.

Eserleri  

Yanardağın Üstündeki Kuş-şiir
Virgülün Başından Geçenler-şiir
Soğuk Otların Altında-şiir
Bir Adın Yolculuktu-şiir
Gök Onları Yanıltmaz-şiir
İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür-şiir

Turgut Uyar

• Sanatçı, yoğun hayal gücüyle şekillenen kapalı şiirler kaleme almıştır.

• Eserlerinde hem simgeci bir söyleyiş hem de şaşırtıcı tamlamalar yer almaktadır.

• Şiirlerinin temelinde soyutluk ve kapalılık kavramları bulunmaktadır.

• Başlıca temaları arasında aşk, ayrılık ve ölüm yer alır.

• İlk dönem şiirleri ölçülü ve kafiyeli olarak kaleme alınmıştır.

• Sanatçının şiiri, farklı evrelerden geçerek gelişim göstermiştir.

• Eserlerinde biçimsel açıdan çeşitli denemeler yapmış, Divan edebiyatı türleri olan gazel, kaside ve rubai gibi biçimleri de kullanmıştır.

• Farklı takma adlarla, özellikle Ahmet Turgut, A. Tangar, A. Turgut ve T. U. imzalarıyla eserler vermiştir.

• 1950 sonrası dönemde, sanat-toplum ve gelenekle çatışan bireyin yalnızlığını işlemiş; 1967’den sonra ise İkinci Yeni topluluğundan ayrılarak daha anlaşılır, sade ve yalın bir dil kullanmıştır.

• Şiirde nazım ile nesir arasındaki geleneksel ayrımı ortadan kaldırmıştır.

• İlk şiirlerinde Hayyam, Yahya Kemal, Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim gibi şairlerin etkisi hissedilmektedir.

• “Büyük Saat” adlı eseriyle Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü’nü kazanmıştır.

• “Kayayı Delen İncir” adlı eseriyle Behçet Necatigil Şiir Ödülü’ne layık görülmüştür.

• “Tütünler Islak” adlı eseriyle Yeditepe Şiir Ödülü kazanmıştır.

• Sanat anlayışı olarak “Sanat için sanat” ilkesini benimsemiştir.

Eserleri  

Kayayı Delen İncir-şiir
Büyük Saat-şiir
Dünya'nın En Güzel Arabistan'ı-şiir
Türkiye'm-şiir
Arz-ı Hal-şiir
Divan-şiir
Her Pazartesi-şiir
Toplandılar-şiir
Tütünler Islak-şiir
Göğe Bakma Durağı-şiir

Edip Cansever

• Sanatçı, dize mantığını kırarak uzun şiirler kaleme almıştır.

• Eserlerinde düşünce ağırlıklı şiirler de yer almaktadır.

• Divan şiirinden etkilenme sanatının önemli bir özelliğidir.

• Uzun şiirlerinde öyküleme, betimleme ve diyalog unsurlarını kullanmıştır.

• Resim sanatından ilham alarak eserlerine yansıtmıştır.

• Şiirlerinde Yunan mitolojisinden imgeler yer almaktadır.

• Tiyatro alanında da eserler vermiş; başlıca eserleri arasında “Çağırılmayan Yakup”, “Tragedyalar” ve “Nerede Antigone” bulunmaktadır.

• İlk şiirlerinde şehir hayatının başıboşluklarını işlemiştir.

• 1945 sonrasında ise soyut, kapalı ve imgesel şiirler üretmiştir.

• Siyasetten uzak, bağımsız bir duruş sergilemiştir.

• Tematik olarak kendi çağı, yabancılaşma bunalımları ve insanın iç dünyası ön plandadır.

• “Nokta” adlı dergiyi yayımlamıştır.

• “Ben Ruhi Bey Nasılım” adlı eseriyle Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü’nü kazanmıştır.

• “Yerçekimli Karanfil” adlı eseriyle Yeditepe Şiir Ödülü’ne layık görülmüştür.

• Sanat anlayışı olarak “Sanat için sanat” anlayışını benimsemiştir.

• Eserlerinde varoluşçuluk, yabancılaşma ve uzun şiirler anahtar kavramlarıdır.

Eserleri  

Yerçekimli Karanfil-şiir
Tragedyalar-şiir
Oteller Kenti-şiir
Nerede Antigon-şiir
Sonrası Kalır-şiir
Umutsuzlar Parkı-şiir
Çağırılmayan Yakup-şiir
Ben Ruhi Bey Nasılım-şiir