EFSANE
• Efsane, tıpkı masallar gibi sözlü gelenekte kuşaktan kuşağa aktarılan, içerisinde olağanüstü unsurlar ve kurgusal öğeler barındıran anlatılardır.
• Efsaneyi masal ve destandan ayıran en temel fark, anlatılan olay ya da olguyu inandırma çabasının bulunmasıdır. Efsaneler genellikle halk arasında uzun yıllar anlatılagelen bir olaya dayanır ve bu olayı inandırıcı kılmak için abartılı söylem ve hayal gücüne başvurur.
• Konularını tarihî olaylar, dinsel kaynaklar, doğa ve evrenle ilgili gözlemler ile toplumsal inanç ve ritüellerden alırlar.
• Efsanelerin bu yönüyle, masalın düşsel dünyasından, destanın tarihsel gerçeklik temelinden ayrıldığı söylenebilir.
• Efsanelerin temelinde, insanın doğada karşılaştığı fakat açıklamakta zorlandığı olayları anlamlandırma ve somutlaştırarak inandırıcı bir anlatıya dönüştürme çabası yatar.
• Bu bağlamda efsaneler, birey ve toplumun anlam arayışı, inanç üretimi ve doğaya karşı tutumunu yansıtan kültürel belgeler niteliği taşır.
• Çoğu efsane, gerçek ya da kurgusal bir kahramana dayandırılarak olayların kişiselleştirilmesi ve sembolleştirilmesi yoluyla anlatılır.
• Efsanelerde genellikle kahramanlık, cesaret, sadakat gibi yüksek düzeyde duygular öne çıkar; bu yönüyle bireyde hayranlık ve etki oluşturma işlevi taşır.
• Manzum (şiir biçiminde) ya da mensur (düzyazı biçiminde) yazılabilir. Mensur efsanelerde dil, genellikle daha sade ve anlaşılırdır.
• Efsanelerde sıkça karşılaşılan motifler bulunur. Anadolu efsanelerinde en yaygın olanı "taşa dönüşme" motifidir.
• İçeriklerine göre efsaneler;
• Dinî efsaneler,
• Tarihî efsaneler,
• Olağanüstü olayları anlatan efsaneler,
• Yaratılış efsaneleri olmak üzere çeşitli başlıklarda sınıflandırılabilir.
• Türk edebiyatında Hızır ile İlyas, Zümrüdüanka, Şahmeran, Boş Beşik, Çoban Çeşmesi gibi efsaneler halk arasında yaygın şekilde bilinen örnekler arasında yer alır.